پل قجور (قشلاق) زنجان

به استان زنجان خوش‌آمدید. در این پست به معرفی پل قجور (قشلاق) زنجان پرداخته‌ایم.اطلاعاتی در مورد معماری و مسیر دسترسی و تاریخ ساخت پل قجور (قشلاق) زنجان ارائه‌شده است.اکثر منابع به اشتباه به دلیل هم مرز بودن و نزدیکی این پل با روستای قجور بیجار(استان کردستان). این پل را از آثار تاریخی استان کردستان به شمار می آورند.در حالی که این پل دقیقا در مرز بین استان زنجان و کردستان قرار گرفته است. اما این پل در حوزه استان زنجان قرار گرفته است. رودخانه قزل‌اوزن نیز از این شهرستان عبور می‌کند.پل قجور (قشلاق) زنجان نیز بر روی رودخانه قزل‌اوزن ساخته‌شده است. این محل یکی از اماکن گردشگری استان زنجان به شمار می رود.

مسیر دسترسی به معماری پل قجور (قشلاق) زنجان

پل قجور در ۵ كيلومتري روستاي قجور بر روي رودخانه قزل اوزن واقع شده است مي باشد. این پل که روی رود قزل اوزن نزدیک روستای قجور شهرستان بیجار و در مسیر جاده کاروانی زنجان – بیجار واقع شده.در ۵۰ کیلومتری شهر بیجار قرار دارد. 

معماری پل قجور (قشلاق) زنجان

 طول پل با احتساب دو انتهای آن ۱۰۴ و حداکثر ارتفاع آن ۱۲ و طول گذر گاه آن ۵/ ۶ متر است. پل قجور دارای کنوهای دو طبقه است و در ساخت پایه های آن سنگ های حجاری شده به کار رفته است. این پایه ها دارای طول ۹۰ / ۱۳ متر و عرض ۱۰/ ۸ متر و ارتفاع ۲/۵۰ متر می باشند. بر روی آن پایه های اصلی و پایه چشمه های آجری و سازه اصلی پل قجور (قشلاق) زنجان با آجر های به ابعاد ۶*۱۷*۲۶ و ۵*۱۳*۲۶و ۵*۲۶*۲۶ سانتی متر با ملاط خوری ۳ سانتی متر ایجاد شده است.در جهت جریان آب برای کم کردن سرعت آب بصورت مثلثی و بخش انتهایی این پایه ها چند ضلعی ساخته شده است.در سالهای اخیر، بر اثر شدت جریان آب رودخانه ، همه چشمه های این پل به جز یکی خراب شده است.

همچنین در داخل فضای کنوها و بالای طاق چشمه ها برای تنظیم فشار هوا بین قسمت های داخلی پل و بیرون و همچنین تبادل و خروج رطوبت هواکش های کوچکی به ابعاد۲۶*۲۶ سانتی متر ایجاد کرده اند.

نحوه عبور آب و مصالح به کار برده شده

حجم عمده آب رودخانه از جانب دهانه غربی پپل قجور (قشلاق) زنجان جریان دارد.پایه های میدانی پل در جهت مخالف رودخانه به صورت مثلثی و در جهت دیگر به صورت چند ضلعی ساخته شده است.سازه این پل از سنگ است و طاقها و بدنه پل نیز از آجر ساخته شده است.برای جلوگیری از فشار سیلاب ها بر پایه های پل در آن از کنوهای دو طبقه و چهار تایی بهر برده شده است. که علاوه بر عبور آب اضافی از حجم و سنگینی پل نیز به مقدار فراوانی می کاسته است. این کنوها با رشته پلکانهایی با هم ارتباط دارند.

تاریخ ساخت پل قجور (قشلاق) زنجان

این پل در دوره ایلخانی ساخته شده است. این پل تاریخی دارای ۴ دهنه است که سه دهنه آن بعلت گذشت زمان و بلایای طبیعی تخریب شده است. در حال حاضر فقط یک دهنه از این پل باقی مانده است.

مکانهای گردشگری نزدیک به پل قجور (قشلاق) زنجان

مكان هاي تاريخي نزدیک به  پل قجور (قشلاق) زنجان،  قلعه تاريخي مربوط به دوره ساسانیان  كه در بالاي كوه و حمام عمومي که در روستای قجور واقع شده است. این اماکن در حوزه استان کردستان می باشند.

سایر پل های ناریخی استان زنجان

به دلیل عبور رودخانه قزل اوزن از استان زنجان، در زمان های قدیم پل هایی در این استان ساخته شده است. پل گور طارم، پل میربها، پل سردار، پل حاج سید محمد از مهمترین پل های قدیمی استان به می روند.

سخنی با خواننده عزیز

منابع

کتاب مجموعه بازار بزرگ زنجان – نویسنده و مولف : علی نور اللهی

تشکر فراوان از زحمات و مشاوره های بی دریغ جناب آقای محمد علویون  از کسبه های قدیمی و معتمد  بازار زنجان.

سایت سازمان میراث فرهنگی استان زنجان