خانه مشروطه تبریز (موزه مشروطه)

نوامبر 11, 2017

شايد بتوان آذربايجان شرقي را به دليل داشتن موزه های متعدد تاريخي، فرهنگي، طبيعي و بسياري از موزه هاي دولتی و خصوصي كوچك و بزرگ “مجموعه ای بی نظیر و بی بدیل “از موزه ها ناميد. تبریز جاذبه های تاریخی و دیدنی کم ندارد، مطمئنا از لحظه ای که قدم به این شهر می گذارید دلتان می خواهد بازدید از جاذبه های طبیعی و تاریخی اش را شروع کنید و برای آشنایی با فرهنگ شهرش به میان مردم محلی بروید. در میان بازدید از جاذبه های این شهر زیبا و دیدنی زمانی را هم به بازدید از پرافتخارترین و تاریخی ترین خانه این شهر اختصاص دهید. خانه ای که حدود ۱۵۰ سال قبل ساخته شده و بوی تاریخ و مشروطه می دهد. در کنار آثار تاریخی، معماری قاجاری خانه جذابیت آن را دو چندان کرده است. در این پست درباره خانه مشروطه و اینکه این خانه چگونه امروز به موزه ای از آثار دوران مشروطیت تبدیل شده حرف می زنیم.

خانه مشروطه :

خانه هاي تاريخي تبريز به دليل موقعيت ممتاز اين شهر بويژه در دوران حكومت قاجار از نظر شمار و شايد ثبت وقايع تاريخي در كشور بي نظير است . تبديل شدن تبريز به دارالسلطنه در دوران وليعهدي ( عباس ميرزا) دليل اصلي تعدد و كثرت خانه هاي تاريخي در اين شهر است . بر خي از اين خانه ها نه تنها جلوه هايي از هنر معماري بلكه ياد آور وقايعي از تاريخ پر فراز و نشيب ايران ، بويژه دوران مشروطيت است.

خانه مشروطه ، معروف ترين و پر افتخار ترين خانه تاريخي تبريزاست. این بنا در حدود تاریخ ۱۲۴۷ هجری خورشیدی (۱۸۶۸ میلادی) توسط حاج ولی معمار تبریزی ساخته شده‌است. این ساختمان اکنون به یاد ستارخان و باقرخان و کلاً مردمی که در انقلاب مشروطه ایران در تبریز شرکت کرده اند تبدیل به موزه شده است . تبریز یکی از مناطق تاثیرگذار در انقلاب.مشروطه بوده است كه در اوج انقلاب مشروطه محل تصميم گيري هاي سرنوشت ساز سران مشروطه بوده است قدمت اين خانه كه اكنون در ضلع غربي بازار تبريز و درمحلي به نام « راسته كوچه » روبروي مسجد جامع اين شهر واقع شده است . خانه مشروطه در اصل متعلق به « حاج مهدي كوزه كناني » از فعالان مشروطه در تبريز بود كه در اختيار مشروطه چيان قرار مي گرفت . اين بنا در سال ۱۳۷۵ به « موزه مشروطيت » تبديل شده و جريان وقايع و رخداد هاي انقلاب مشروطيت در قالب آثار به جاي مانده از آن دوران و تصاوير و عكس هاي بي نظير در آن به نمايش گذاشته شده است .

اسناد و مدارکی که از آن دوران به جا مانده است در این خانه نگهداری می شود و به صورت موزه در آمده که مردم می‌توانند برای باز دید به آنجا سر بزنند و در مورد انقلاب مشروطه ایران و نقش تبریز در آن اطلاعات بگیرند.

خانه مشروطه تبریز(موزه مشروطه)
خانه مشروطه تبریز(موزه مشروطه)
خانه مشروطه تبریز(موزه مشروطه)
خانه مشروطه تبریز(موزه مشروطه)
خانه مشروطه تبریز(موزه مشروطه)

توصیف معماری خانه مشروطه:

همانطور که پیشتر اشاره شد خانه مشروطه خانه ای دو طبقه و بزرگ با مساحت ۱۳۰۰ متر مربع است که ساخت آن به سال ۱۲۴۷ برمی گردد. در آن زمان این خانه با معماری جذابی از سنگ، آجر و خشت ساخته شده است. این خانه روزگاری خانه شخصی حاج مهدی کوزه ‌کنانی بود، او بازرگان و آزادی خواه بود برای همین برای کمک به آزادی خواهی، مشروطه خواهان را پشتیبانی مالی می کرد و این خانه را در اختیار شان قرار داد تا در اینجا جمع شوند، جلسه بگیرند، مشورت کنند و تصمیم های مهم بگیرند. داستان تاریخی این خانه از زمانی شروع می شود که محمد علی شاه مجلس را به توپ بست با این کار بزرگان مشروطه که مسیر مشروطیت را در خطر دیدند به این خانه آمدند تا به دنبال راه چاره باشند. حتما برایتان جالب است که بدانید این خانه محل رفت و آمدهای شخصیت های مهمی مثل باقرخان و ستارخان بوده است.

در سال ۱۳۵۷ برای تبدیل شدن این خانه تاریخی به موزه تغییراتی در اتاق ها و تالارهای آن به وجود آمد و اسناد تاریخی مربوط به مشروطه در قسمتی ویژه به نمایش در آمد. بعد از این اقدامات، خانه به روی بازدید عموم مردم باز شد. وقتی به بازدید از این موزه بروید آثار تاریخی ای مثل وسایل شخصی سران مشروطه، اسلحه کمری ستارخان، فرش مشروطه و … نظرتان را جلب می کند. خانه ویژگی های معماری منحصربفردی دارد که آن را از دیگر خانه ها متمایز کرده است.

نمای بیرونی خانه مشروطه:

در نمای بیرونی، پنجره های ارسی و درب های با تزئیات منبت به آن نمایی دیدنی بخشیده است. نورگیرها، ستون هایی با تزئینات گچ بری، ساختمان کلاه فرنگی و پنجره هایی با شیشه های رنگی از ویژگی های معمای قاجاری است که در این ساختمان به خوبی به کار رفته است

حیاط خانه مشروطه:

با وارد شدن به داخل این خانه حیاط زیبایی را می بینید که حوض، گل کاری ها و چمن کاری ها به آن طراوت خاصی بخشیده است. نورگیر سرسرا بر روی چهار ستون بلند قرار دارد که هر کدام از این ستون ها سرستون هایی با گچ بری های زیبا دارند و داخلش با شیشه های رنگی و آینه تزئین شده است.

خانه مشروطه (موزه مشروطه)
خانه مشروطه (موزه مشروطه)
خانه مشروطه (موزه مشروطه)
خانه مشروطه (موزه مشروطه)
خانه مشروطه (موزه مشروطه)
خانه مشروطه (موزه مشروطه)

داخل خانه مشروطه (موزه مشروطه)

در طبقه اول ۶ اتاق و سرسرا و در طبقه دوم سالنی بزرگ هست که در سرسرای آن ۶ اتاق قرار گرفته است. همین که پا به داخل این خانه می گذارید انگار به بیش از ۱۰۰ سال قبل سفر کرده اید، پنجره ها و در و دیوار و به طور کلی معماری قاجاری خانه و تزئینات اش می تواند شما را در کوتاهترین زمان ممکن به زمان های گذشته ببرد. در کنار این ها، آثار تاریخی مشروطیت است که سفر تاریخی تان را کامل تر می کند؛ در قسمتی از خانه به محلی وارد می شوید که پر از تندیس های شخصیت هایی از دوران آغازین مشروطیت مثل ستارخان، باقرخان، جهانگیرخان صور اسرافیل و … است.

در قسمت دیگری از آن عکس هایی از شخصیت هایی مثل مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه و دیگر مخالفان مشروطه را می بینید که آن ها را در شب نامه های دوره مشروطه تکثیر می کردند. دستگاه چاپ ژلاتینی (پلی کپی دستی) جهت تکثیر شب نامه‌های دوره مشروطه، تصویر اسناد تاریخی مربوط به انقلاب مشروطیت و فرمان مشروطیت را نیز می‌توان در همین خانه دید.

حتما در طبقه دوم از سرسرا و اتاق مشرف به حیاط دیدن کنید چون زیباترین قسمت این خانه است و با در و پنجره ‌های مشبک با شیشه الوان تزئین شده است. اتاق های جانبی (گوشوار) سقفی چوبی دارند که با هشت ضلعی های برجسته تزئین شده اند و برای زیبایی درهای چوبی هم از طرح های برجسته اسلیمی و گل و برگ استفاده شده است. این خانه که در سال ۱۳۶۷ به مالکیت سازمان میراث فرهنگی در آمد از آثار ملی ایران است و در سال ۱۳۵۴ به ثبت ملی رسیده است. خانه مشروطه دسترسی راحتی دارد و از آنجایی که در نزدیکی بازار سنتی تبریز است می توانید بعد از بازدید از آن به بازار تاریخی تبریز هم سر بزنید.