باغ صفوی قزوین (باغ سعادت آباد)

به شهر قزوین خوش آمدید. شهر قزوین در عصر صفویان، به علت قرارگیری بر سر راه جاده ابریشم و شرایط جغرافیایی و سیاسی آن زمان، حائز اهمیت شد.به همین دلیل، توانست تا مدتی عنوان پایتختی صفویان را نصیب خود کند.انتقال پایتخت از تبریز به قزوین باعث شد تا بناها و عماراتی باشکوه و در شان پایتختی آن، در این شهر بنا شود.ازجمله این عمارتها و بناها می‌توان باغ صفوی قزوین (باغ سعادت آباد) را نام برد.در این پست به معرفی این باغ باشکوه و زیبا پرداخته‌ایم.و اطلاعاتی در مورد مسیر دسترسی، تاریخچه ساخت، عناصر تشکیل دهنده، قسمت های به جا مانده از مجموعه باغ صفوی قزوین (باغ سعادت آباد) ارائه شده است.

دلیل انتقال پایتخت صفوی از تبریز به قزوین

پس‌ازآنکه تبریز پایتخت نخست صفویان توسط عثمانیان موردحمله قرار گرفت.شاه‌طهماسب برای اینکه پایتخت را از تهدید دشمنان به دور دارد، در سال ۹۶۲ق. آن را به قزوین منتقل کرد.زیرا که قزوین ازلحاظ سیاسی و جغرافیایی وضعیت مناسب‌تری داشت.با توجه به مستندات موجود، علت این انتقال در سال ۹۶۲ق.مخاطراتی بود که از سوی حکومت‌های عثمانی و روسیه متوجه تبریز بود.  

تاریخچه ساخت باغ صفوی قزوین (باغ سعادت آباد)

باغ صفوی قزوین (باغ سعادت آباد) در دوره شاه‌طهماسب صفوی و در جریان انتقال پایتخت به قزوین ساخته شد.در سال ۹۵۱ق.شاه‌طهماسب تصمیم به انتقال پایتخت به قزوین و ساخت مجموعه سلطنتی جدید را در شهر می‌گیرد.در این زمان هنوز تبریز پایتخت رسمي صفویان است.به این منظور اراضی وسیعی را که در شمال شهر قدیمی قزوین موسوم به «زنگیآباد» قرار داشت.و متعلق به یکی از مشاهیر دولت‌مدار موسوم به میرزا شرف جهان بود، خریداری کرد.به دستور شاه‌طهماسب صفوی باغ‌ها و فضاهای لازم برای بخش‌های سکونتگاهی، دیوانی و سایر عرصه‌ها ساخته شد.وی عده‌ای از بزرگان کشوری و خویشاوندان نزدیک خود را تشویق کرد که باغ‌هایی در کنار باغ‌های سکونتگاهی حکومتی بسازند. در اطراف باغ صفوی قزوین (باغ سعادت آباد) حدود بیست‌وسه باغ و گلزار وجود داشت.

توضیح مختصر از مجموعه باغ صفوی قزوین (باغ سعادت آباد)

این مجموعه باغ با مساحتی بیش از ۶ هکتار، این مجموعه از سردر عالی‌قاپو در ابتدای خیابان سپه قزوین آغاز می‌شود.ودرانتها به محوطه کاخ چهلستون قزوین می‌رسد. با بازدید از مجموعه باغ صفوی می‌توانید از آثار و بقایای به‌جامانده از دوره‌های مختلف صفوی، افشاریه، زندیه و قاجار به‌صورت یکجا دیدن کنید. برخی از بناهای حاضر در این مجموعه شامل ۱-عمارت نادری، ۲-عمارت پهلوی، ۳-عمارت قاجاری، ۴-کاخ چهلستون و ۵-بقعه پیغمبر۶-گراند هتل  ۷- سر در عالی‌قاپو می‌شود. مجموعه باغ صفویه در تاریخ ۲۷ اسفند ۱۳۸۶ با شماره‌ی ثبت ۲۲۶۸۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

عناصر تشکیل‌دهنده باغ صفوی قزوین (باغ سعادت آباد)

برخی از این مکان‌ها در باغ صفوی قزوین (باغ سعادت آباد) از بین رفته‌اند.اما به‌طور کل مجموعه باغ صفوی قزوین (باغ سعادت آباد) شامل این عناصر بوده است.دیوان‌خانه قدیم- حوض‌ها- ارشیخانه یا عمارت شاه‌طهماسب- ایوان- بنای چهل‌ستون امروزی- استخر بزرگ- خانه شروانی یا عمارت بهرام میرزا- باغ حرم-  برج کبوتر- دیوان‌خانه جدید (ایوان نادری) – باغ‌های خصوصی مجموعه باغ سعادت‌آباد.

درختان گل‌های باغ صفوی قزوین (باغ سعادت آباد) در زمان احداث

بر اساس منظومه‌های عبدیبیگ در باغ سعادت‌آباد درختان میوه و تزیینی بسیاری به شرح زیر وجود داشته و گاهی از محل کاشته شدن گل‌ها نیز در اشعار خبر داده است :درختان میوه : آلوی سیاه، انجیر، بادام، لوز، پسته، تاک، توت، سنجد، سیب، شفتالو، عناب، فندق، گیلاس، نخل. درختان تزیینی : بید، بید موله، چنار، سرو، صنوبر، عرعر ونارون. گلها و ریاحین: بنفشه، خطمی، خیری، ریحان، زنبق، سوسن، قرنقل، گل به، رعنا، صد برگ، لاله، نرگس، نسرین، نیلوفر، یاسمین.

عناصری از بین رفته باغ صفوی قزوین (باغ سعادت آباد)

 مهم‌ترین اندام‌ها و عناصرشهرشاهي که از بین رفته‌اند شامل: خانه شروانی و میدان شاهی، دیوان‌خانه قدیم، دیوان‌خانه جدید، عمارات جهان‌نما، استخر بزرگ و برج کبوتر هستند.