هورا تور
از شروع به کار شهرداری (بلدیه) زنجان نزدیک به یک قرن می‌گذرد . با روی کارامدن پهلوی اول در ۱۳۰۴ ش و اصلاحات اداری صورت گرفته وتاسیس وزارتخانه ها و دوایر اداری مختلف: مالیه، عدلیه، نظمیه، صحیه، امنیه و… درپایتخت و شهرهای کشور، اداره بلدیه هم درموازی با سایر ادرات باوضع قوانین ومقررات درزمینه توسعه زندگی مدرن شهری وبازگشایی معابرو… تاسیس شده ودر ایالات و ولایات گوناگون شروع به فعالیت می نماید. در این پست به معرفی اولین شهردار زنجان یعنی مرحوم حاج علی اکبر توفیقی پرداخته ایم؛ و اطلاعاتی در مورد ایشان و خدماتی که انجام دادند و زمان و دلیل مرگ ایشان ارائه شده است.
زندگینامه حاج علی اکبر توفیقی
دوران کودکی حاج علی اکبر توفیقی
مرحوم حاج علی اکبر توفیقی» در سال ۱۲۵۱ ه.ش در شــــهر زنجان چشم به جهان گشود.دوران کودکــی و نوجوانی او در زادگاهش و دروس متداول زمان خود را در همین ایام در مکتبخانه های شهر فرا گرفت.
دوران جوانی حاج علی اکبر توفیقی
در سنین جوانی برای کار عازم باکو شده. ایشان در معدن زغال ســـــنگ آن منطقه مشــــغول کار گردید.و اسـتعداد برنامه ریزی و نیز دوراندیشی او باعث شد تا با حقوق ماهی سه ریال در باکو صاحب امکانات بسیار شود. ولی بعد از مدتـــی در زمان قدرت یافتن بولشـــویکها از باکو اخراج و قبل از عزیمت به ایران به قصد زیارت عتبات عالیات راهی کربلا شده و پس از زیارت به وطن بازگشت.
ریاست بلدیه (شهرداری) در زمان احمد شاه قاجار
در حدود سال ۱۳۰۰ ه.ش در زمان احمد شـــــاه قاجار به عنوان رییس بلدیه ی زنجان (شــــهرداری آن زمان) مشغول بکار شد.
حاج علی اکبر توفیقی شهردار دوران پهلوی
ازسوی انجمن شهر (معتمدین محلی) شهرزنجان که ظاهرا به صورت پارلمان محلی عمل می نمود.حاج میرزا علی اکبر توفیقی درسال ۱۳۰۵ خورشیدی، به عنوان اولین رئیس بلدیه رسمی شهر (شهردار) زنجان انتخاب شد.وبه وزارت داخله معرفی می گردد.مرحوم توفیقی قریب به ۵ سال برمسند ریاست تاسیسات شهرداری زنجان بوده وخدماتی ماندگار از سوی ایشان درطول این مدت، صورت می گیرد.عاقبت برخلاف میل باطنی خود ازسمت خود استعفاء می دهد!
دستگیری حاج علی اکبر توفیقی در زمان قائله آذربایجان
مرحـــوم توفیقی در زمان غائله آذربایجان ۲۸ آبانماه ۱۳۲۴ ه.ش.توســـط عمال حزب توده دستگیر و به مدت سه ماه در اسارت حزب توده می ماند.مرحوم توفیقی در دوره یک ماهه اسارت خود یک مســـیحی هم بندش به نام ادوارد را که تحــــت تاثیر حالات و منش و تبلیغات ایشان قرار گرفته بود.مســــلمان نموده و به علی تغییر نام داد که او نیز به همراه مرحــــــوم توفیقی به شهادت رسید.
اسارت و اعدام حاج علی اکبر توفیقی توسط فرقه ای ها
همزمان با آزادی ایشان مردم شـــهر به خیابانها ریخته و با قربانی کردن گوسفند به استقبال شهردار محبوب خود میروند.همین امر موجب وحشـــــت حزب شده و ۲۴ ساعت بعد از آزادی به منزل ایشان هجوم آورده چون وی رت نمی یابند.دو تن از فرزندانش را به نامهای مخـتار و احمد گروگان میگیرند.وقتی آن مرحوم از ماجرا اطلاع می یابد خود را معرفی می کند.و پس از یک ماه اســـارت، سرانجام در عصر روز چهار شنبه ۲۹ اسفند ۱۳۲۴ در محل کارخانه کبریت زنجان به همراه سه نفر دیگر به دسـت توده ای ها به شهادت می رسند.
آخرين سه‌شنبه سال ۱۳۲۴، آخرين لحظه‌هاي زندگي اولين شهردار زنجان را رقم زد.محوطه كارخانه كبريت زنجان، آن روز با اعدام چهار نفر از ساكنان شهر، غروبي خونين را شاهد بود.كه از وقايع تأمل‌برانگيز سال ۲۴ محسوب مي‌شود.زنجاني‌هايي كه طبق معمول هر سال خود را براي جشن چهارشنبه‌سوري آماده مي‌كردند.به ناگاه با جسد چهار نفر از همشهريانشان بر بالاي دار مواجه شدند.كه يكي از آنها را به خوبي مي‌شناختند.حاج علي‌اكبر توفيقي، نخستين شهردار بلديه زنجان به همراه سه نفر ديگر .به نام‌هاي ادوارد آتوري، حسينعلي نامي كدخداي روستاي چيز و مهدي‌قلي شاهرخي.
محل آرامگاه ابدی حاج علی اکبر توفیقی
مردم شهر پيكر مريد و مراد را تشييع كرده و بنابه وصيت شهردار در محل گورستان بالا در كنار هم به خاك سپردند.
بر سنگ مزار او پس از درج «ولا تحسبن الذين…» چنين نوشته‌اند:
«آرامگاه رادمرد شهيد، حاج علي‌اكبر توفيقي ابن مرحوم آقا حسين زنجاني كه در راه ديانت و استقلال مملكت به دست خائنين وطن، عصر ۲۶ اسفند ۱۳۲۴ شب چهارشنبه آخر سال به سن ۷۳ شهيد گرديد.»
چند قدم آن طرف‌تر، سنگ قبر مهدي‌قلي شاهرخي هم قابل مشاهده است. قطعه شعري كه روي سنگ حكاكي شده به مرور زمان فرسايش يافته اما بيت اول آن چنين است:
| دردا كه شد به دست دموكرات فرقه‌سي | مهدي‌قلي شاهرخي بي‌گنه شهيد |
خانه حاج علی اکبر توفیقی و موزه شهدا
خانه حاج علی اکبر توفیقی در بافت تاريخي و قديمي شهر در محله معروف به غربييه بالا كه به محله خرابه رجي نيز مشهور بوده قرار دارد.اين بنا از شمال غرب نزديك به دروازه رشت و از جنوب نزديك به دروازه قزوين ميباشد.بناي توفيقي از بناهاي اواخر دوران قاجار و اوايل پهلوي بوده و به شماره ۲۶۶۴ مورخ ۸۷/۱۲/۲۵ به ثبت آثار ملي كشور رسيده است.بناي توفيقي از نقطه نظر سبك معماري و سياق تزئيني مصاديق الگوي تقارن و رايج در اواخر قاجار و اوايل پهلوي بوده.و منزل اولين شهردار زنجان (آقاي علي اكبر توفيقي) است.اکنون از این خانه به عنوان موزه شهدا استفاده می شود.
آثار و خدمات حاج علی اکبر توفیقی
آثار و خدمات ارزنده آن مرحوم در مدت تصدی این پســــت به شهر زنجان برای چند نسل پیش مایه هی رفاه و آسایش و برای نسل امروز و آیندگان مجالی برای تامل در فرهنگ بومی شــــهر به شـــــمار می رود.
آن مرحوم خدمات ارزنده ای در شهر انجام داده است. بسیاری از آنها اینک از بین رفته اند و برخی نیز علی رغم تغییر کاربری همچنان پابرجایند تا تعهد، دلســــوزی و نوعدوستی آن مرد بزرگ را برای نسلها شهادت دهند.
آثار به جا مانده از خدمات حاج علی اکبر توفقی:
۱-احداث اولین مدرسه در محله سرچشـــــمه زنجان که به مدرسه ی توفیق مشـــــهور است. بنای قدیمـــی مدرسه در سال ۵۶ تخریب و نوسازی شد.
۲-احداث بنای رختشویخانه که در ردیف آثار ملی به ثبت رسیده.
۳- اجرای سد خاکی تهم رود.
۴- احداث بنای دباغ خانه در قسمت شمالی خیابان خیام.
۵- بنای مسجد غریبیه در محله ی میدان توفیقی که به دلیل اجرای طرح خیابان خواجه نصیر.آن میدان و بنای قدیمی مسجد متاسفانه تخریب و مسجد جدیدی به جای آن احداث گردید:
۶- احداث بنای کشتارگاه زنجان که در حال حاضـــــر با اضافه نمودن به زیربنا به عنوان اداره ی میراث فرهنگـی مورد استفاده قرار میگیرد.
۷- کشف نخستین معدن مس منطقه در بایچه باغ زنجان
لازم به ذکر است از رختشویخانه به عنوان موزه مردم شناسی استفاده می شود. در حال حاضر مدرسه توفیق بعد از بازسازی اکنون به عنوان مدرسه استفاده می شود.در صورت سفر به شهر زنجان حتما از رختشویخانه زنجان دیدن فرمایید.
مدرسه توفیق زنجان
مجسمه یادبود حاج علی اکبر توفیقی
در سال ۱۳۸۰ به همت شهردار وقت زنجان در جهت زنده كردن ياد و خاطره اولين شهردار زنجان.مجسمه علي‌اكبر توفيقي توسط علي چراغي از روي تنها عكس باقي‌مانده از آن مرحوم ساخته.و در محل ورودي ساختمان شهرداري زنجان نصب شد كه هم‌اكنون پابرجاست.
سخنی با خواننده عزیز
همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم استان زنجان دارای مکان‌های تاریخی و گردشگری بسیاری است. بزرگ‌ترین گنبد آجری جهان (گنبد سلطانیه) در شهر سلطانیه قرار دارد. یکی از اماکن مهم گردشگری مجموعه بازار بزرگ زنجان می‌باشد. این بازار دارای کاروانسراها و حمام‌ها، مساجد و راسته‌های بسیار دیدنی و زیبایی است. در صورت سفر به شهر زنجان حتماً از این بازار تاریخی دیدن فرمایید. در این شهر اماکن دیدنی تاریخی و گردشگری دیگری نیز وجود دارد. همانند رختشویخانه زنجان. حمام‌های قدیمی. مساجد قدیمی، کاروانسراها همانند کاروانسرای ملک، مسجد جامع زنجان (مسجد سید) و موزه مردان نمکی و غیره.
امیدواریم مطالب مندرج شده در این پست برای شما مفید واقع‌شده باشد. در پایان از شما خواننده عزیز خواهشمندیم. اگر در مورد این پست و یا سایر مطالب سایت. اطلاعات تکمیلی اعم از عکس یا فیلم یا اطلاعات جدید به‌صورت متنی و غیره. دارید لطفاً با گروه هورا تور در میان بگذارید. تا بتوانیم اطلاعات جامع‌تری در اختیار خوانندگان گرامی قرار دهیم. از اینکه سایت هورا تور را انتخاب کردید ممنون هستیم.
منابع
روحش شاد و قرین رحمت الهی باد