پل سردار زنجان

اکتبر 11, 2018

شهر زنجان با دیرینه‌ای به قدمت تاریخ، سرشار از جاذبه‌هایی است که آن را همچون نگینی در پهنه گیتی، متمایز ساخته است. شهر زنجان سرشار از دیدنی‌های طبیعی، باستانی، تاریخی، زیارتی، تفریحی است که گردش در این شهر تاریخی را برای گردشگران جذاب کرده است. بناهای عام‌المنفعه این شهر کهن شامل بازار بزرگ زنجان، رختشوی‌خانه، پل حاج سید محمد، پل میربهاالدین، پل سردار، حمام حاج داداش، حمام قیصریه، حمام میر بهاء نام برد. در این پست به معرفی پل سردار از بناهای عام‌المنفعه پرداخته‌ایم. اطلاعاتی در مورد پل سردار زنجان و زنجانرود، معماری پل سردار، تزئینات پل سردار، آدرس، سازنده پل و… ارائه‌شده است.

پل سردار زنجان و زنجانرود

رودخانه زنجانرود نقش حیاتی در شکل‌گیری روستاها داشته است. رودخانه زنجانرود فواید بسیاری ازجمله تأمین منابع غذایی و آب آشامیدنی برای اهالی حاشیه این رود داشته. رودها، زمین‌های کشاورزی را نیز برای کشت محصولات زراعی حاصلخیز می‌کرده. در آن دوران زنجانرود پر آب بود و رودخانه دائمی محسوب می‌شد و بنا بر نیاز، مسئولان و متولیان وقت سه پل حاج سید محمد، سردار و میر بها الدین احداث شد. احداث پل سردار زنجان حدوداً به سال ۱۳۳۳ هجري قمري برمی‌گردد؛ یعنی حدوداً به ۶۴ سال پیش.

معماری پل سردار زنجان

درازای پل حدود ۷۹٫۵ متر و ارتفاع آن در بالاترین نقطه از سطح بستر رودخانه حدود ۱۲ متر و عرض آن حدود ۴٫۶ متر است. پل دارای سه دهانه با طاق‌های جناغی است که دهانه میانی از دهانه‌های دیگر بزرگ‌تر است. بر روی پایه‌های پل نیز دو دهانه با قوس تزیینی تعبیه‌شده است. پایه‌های پل به عرض ۶ متر از سنگ‌های تراشیده ساخته‌شده و از کف رودخانه حدود ۲ متر ارتفاع دارد. پایه‌ها در هر دو جهت دارای آب بر هستند. آب‌برهای جانب بالادست به‌صورت چندضلعی و آب‌برهای پایین‌دست به طرز نیم‌دایره شکل‌گرفته‌اند. دهانه اصلی و بزرگ پل ۱۱٫۶۰ متر عرض و حدود ۸٫۵ متر از سطح آب ارتفاع دارد. دهانه‌های کوچک‌تر نیز ۵٫۵۰ متر عرض و ۵٫۱۰ متر از سطح آب ارتفاع دارد.

نحوه کاهش بار اضافی در معماری پل سردار

در این پل برای سبک کردن بنا، کاهش بار اضافی و صرفه‌جویی در مصالح ساختمانی، علاوه بر ایجاد دو طاق تزیینی.(که به‌صورت: پله‌ای رو به بالابر دامنه‌شان افزوده می‌شود تا به طاقی گرد در یک قاب گوشه‌دار می‌رسند).در اطراف طاق و هسته پل، فضاهای توخالی زیادی ایجاد کرده‌اند.نکته قابل‌توجه در ساختمان پل سردار زنجان دو فضای طاق داری است که در پایه‌های متکی به کناره‌های رودخانه همانند دهانه‌های کوچک‌تر پل ایجادشده است.این دهانه‌ها امروزه از هر دو جهت پوشیده است.دقیقاً مشخص نیست که آیا برای سبک‌تر کردن پایه‌های پل ایجادشده یا دهانه‌هایی بوده که بعدها جهت بالا بردن استحکام پایه‌ها مسدود شده است.

در طاق‌ها و بدنه بنا، آجرهایی به ابعاد ۵*۲۵ × ۲۵ سانتی‌متر به‌کاررفته است.سطح گذرگاه پل به جهت ارتفاع زیاد دهانه میانی، از وسط به دو جانب دارای شیب نسبتاً تندی است.با توجه به بقایای موجود به نظر می‌رسد که بستر رودخانه در محل برپایی پل سنگ‌فرش داشته.که این امر مانع از شسته شدن شالوده پل و بستر رودخانه در زیر پایه‌ها، توسط جریان رودخانه می‌شده است.

تزئینات پل زنجان

پل سردار زنجان در ميان پل‌های سه‌گانه‌ای كه بر روي زنجانرود ساخته‌شده تنها پلي است كه داراي تزئينات معقلي زيبا در حاشيه طاق‌ها چشمه طاق‌ها است.در ضلع جنوبی دهانه وسطی، در یک کادر مستطیل شکل، کتیبه‌ای از آجر برجسته وجود دارد.که در دو طرف آن، تاریخ (۱۳۳۳) و عبارت «یا علی» به خط کوفی نوشته‌شده است.تزیینات کاشی و آجری، نمای شرقی آن است که در پل‌های دیگر کمتر مشاهده می‌شود.در ضلع شرقی پل، تزییناتی با کاشی بر بالای دهلیزها و نوارهایی از کاشی در اطراف دهانه‌های پل وجود دارد که نوار دهانه وسطی، یک نوار ۲۵ سانتی‌متری از کاشی و آجر لعاب‌دار است.نوار دهانه‌های جانبی، یک ردیف ۵ سانتی‌متری از کاشی به رنگ آبی است.تاريخ ساخت بناي پل سردار بر روي بدنه داخلي بزرگ‌ترین طاق و در داخل قاب آجرچینی شده است.

نام دیگر پل سردار (پل قولتوق) می‌باشد

قلتوق، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان زنجان در استان زنجان ایران است.اين پل درگذشته به دليل نزديكي آن به دروازه جنوبي شهر و منطقه قولتوق به پل دروازه قلتوق نيز معروف بوده است.از دیگر آثار تاریخی این منطقه بقای قلتوق هست. بقایای قلعه قلتوق مربوط به دوره قاجار و در شهرستان زنجان، بخش مرکزی، دهستان قلتوق، چسبیده به جنوب غربی روستای قلتوق واقع‌شده.

سازنده پل

پل تاريخي سردار در محور جنوب غربي حومه شهر زنجان بر روي رودخانه زنجانرود واقع گرديده و به سال ۱۳۳۳ هجري قمري توسط ذوالفقار خان اسعد الدوله پسر حسين قلي خان نظام الدوله ساخته‌شده است. ذوالفقار خان اسعد الدوله از متمكنين و متنفذين ولايت خمسه در عهد قاجار بوده كه سرکردگی برخي از افواج اين ناحيه نيز به وي واگذار شد و به روایتی دیگر، در دوره قاجار توسط ((حاجیه‌خانم قمر تاج)) نامی ساخته‌شده است.

آدرس پل سردار زنجان

این پل در جنوب غربی زنجان، بر روی رودخانه زنجان رود و در مسیر راه قدیم تکاب – تخت سلیمان و سقز قرارگرفته و بنام سردار اسعد الدوله معروف شده است. اکنون این پل حدوداً در ۵ کیلومتری حومه شهر زنجان قرار دارد. این بنا به شماره ۱۴۸۵ به ثبت تاریخی رسیده است.

نکات ایمنی که در بازدید از پل سردار می‌بایست رعایت کنیم

به دلیل خطر سیل در روزهای بارانی و ابری از نزدیک شدن به محل آبروهای پل جدا خودداری فرمایید.

پل‌های قدیمی معروف زنجان

زنجان در کل سه پل معروف قدیمی دارد. پل حاج سید محمد، پل میر بهاء و پل سردار؛ که هر سه پل به‌صورت عام‌المنفعه ساخته‌شده است.

سخنی با خواننده عزیز

امیدواریم مطالب مندرج شده در این پست برای شما مفید واقع‌شده باشد. هرچند که در دنیای مجازی نمی‌توان حس و حال بازدید واقعی را ایجاد کرد. در پایان از شما خواننده عزیز خواهشمندیم. اگر در مورد این پست و یا سایر مطالب سایت. اطلاعات تکمیلی اعم از عکس یا فیلم یا اطلاعات جدید به‌صورت متنی و غیره. دارید لطفاً با گروه هورا تور در میان بگذارید. تا بتوانیم اطلاعات جامع‌تری در اختیار خوانندگان گرامی قرار دهیم. از اینکه سایت هورا تور را انتخاب کردید ممنون هستیم.

شهر زنجان از قدیمی‌ترین شهرهای ایران می‌باشد. بزرگترین و طولانی‌ترین بازارسرپوشیده ایران. در دل این شهر تاریخی جای گرفته. مسجد جامع زنجان (مسجد سید) و مسجد چهل ستون و مسجد سید فتح‌الله، مسجد خانم زنجان نیز در نزدیکی این سرا قرار دارد. در این شهر اماکن دیدنی تاریخی و گردشگری دیگری نیز وجود دارد. همانند رختشوی‌خانه زنجان. حمام‌های قدیمی. مساجد قدیمی، کاروانسراها همانند کاروانسرای ملک وموزه مردان نمکی وغیره.