کاروانسرای سنگی و تاریخی زنجان(داش کاروانسراسی)

می 12, 2018

از بررسي كاروانسراهاي سراسر ايران چنين بر مي آيد كه اساس معماري كاروانسراهاي ايران ، مانند ساير بناها ، تابع شيوه ، سنت و سبك رايج زمان بوده است. به طور کلی میتوان کاروانسراها را به دو دسته اصلی تقسیم کرد: کاروانسراهای برون شهری کاروانسراهای درون شهری، کاروانسراهای درون شهری و برون شهری کـه بارانداز واستراحـتگـاه کاروانها و کاروانیان اقصی نقاط معمـور آن روزگـاران بـه شمـار میآمـده، محـل تعامل انـدیشه هـا وتبـادل وتقابل آداب و رسوم اقوام و ملل مختـلف بوده است.

سفره خانه سنتی و کاروانسرای سنگی زنجان
سفره خانه سنتی و کاروانسرای سنگی زنجان

کاروانسرای سنگی به ترکی ( داش کاروانسراسی) در جاده کمربندی زنجان-میانه کمریندی جنوبی مقابل ایستگاه قطار زنجان واقع شده است.

این کاروانسرا یکی از کاروانسراهای برون شهری است که تاریخ ساخت این مکان به دوره صفویه مربوط است و در حال حاضر به عنوان یک رستوران سنتی مورد استفاده است. اين كاروانسرا بيش از سه قرن قدمت دارد و از جمله يادمانهاي ارزشمند عصر صفوي است. دیمی ترین بنای شهر زنجان بنایی موسوم به کاروانسرا سنگی است. این کاروانسرا در منتهی الیه جنوب شرقی خواستگاه اولیه ی شهر و مشرف به حصار تاریخی زنجان و در زمان شاه عباس دوم با بهره گیری از سرچشمه ی هنر معماران و استادان خبره ی زنجان احداث شده است.

سفره خانه سنتی و کاروانسرای سنگی زنجان
سفره خانه سنتی و کاروانسرای سنگی زنجان

معماری کاروانسرای سنگی

پلان این مجموعه به سبک چهار ایوانی است ، حجره‌های آن در یک طبقه واقع شده و سقف‌‌ها از نوع قوسی است. فرهای حجره ها و قسمت های شترخان و انبارها با سیستم خاصی پوشیده شده اند. قرارگیری آجرها به شکل مورب به منظور تأمین سطوح منحنی است. پوشش ایوانها و قسمت های بارانداز شترخانها از نوع طاق رومی با قوس های تیز و پوشش طویل می باشند که با خشت و ملات گچ بنا شده اند. به منظور تامین نور فضاهای داخلی در رأس سقف ها نورگیرهایی تعبیه شده که فرم مربعی دارند. معماری و طراحی بنا آنچنان است که حس تحسین بیننده را پس از قرن ها بر می انگیزد حسی از غرور و حیرت از این همه هنرنمایی معماران و طراحان گذشته ی این سرزمین.

استفاده از سنگ به عنوان مصالح اصلی در ساخت کاروانسرا سبب شده که این بنا با نام کاروانسرای سنگی و در زبان محاوره ای آذری به داش کاروانسرا معروف شود. این بنا از لحاظ این که تنها بنای باقی مانده از کاروانسراهای زنجان است دارای اهمیت بسیارفراوانی است.

کاروانسرا سنگی زنجان
کاروانسرا سنگی زنجان
کاروانسرا سنگی زنجان
کاروانسرا سنگی زنجان

این کاروانسرادر سال ۱۳۷۷ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۱۲۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.درباره مشخصات کلی کاروانسرا میتوان به طور کلی اشاره نمود که ا توجه به اینکه عمده مسالح کاربردی آن از سنگ بوده به کاروانسرا سنگی معروف شده است . که باتوجه به این موضوع میتوان گفت تنها کاروانسرا سنگی از ۳ کاروانسرای موجود در زنجان بوده است .

زمان ساخت کاروانسرای سنگی

گفته مي شود كه شاه عباس كبير دستور مي دهد در سطح كشور در مسير راههاي ارتباطي و به منظور تقويت سيستم تجاري و بازرگاني كه در آن زمان دوران رونق و شكوفائي خود را مي گذرانيد، حدود ۱۰۰۰ كاروانسرا را بسازند كه با توجه به اينكه عمده مصالح آنها از سنگ بوده به كاروانسراهاي سنگي معروف و مشهور مي گردند.

تفاسیر سیاحان از کاروانسرای سنگی زنجان

سیاحان بسیاری از ایران آن زمان گذر کرده اند و نظرهای بسیاری از محل ها و دیدنیهای ایران بیان کرده اند. ژان باتيست تاورنيه يكي از برترین سياحان قرن هفدهم است كه دقيق ترين نقشه هاي جغرافيايي دوران صفويه را تهيه نموده و در ضمن ما را با اوضاع جغرافيايي و اقتصادي و سياسي آن عهد به طور کامل آشنا کرده است، در بين سالهاي ۱۶۳۲ تا ۱۶۶۸ ( ميلادي ) شش سفر به مشرق زمين داشته كه در اين مسافرتها بيش از نه بار از ايران دیدن کرده است که اغلب مسافرتها در زمان سلطنت شاه عباس دوم و شاه سليمان صفوي انجام مي گيرد وي در سفر نامه خود به ترجمه ابو تراب نوري در صفحه ۸۰ فصل ششم چنين مي نويسد :

( روز بعد بايد از صحراي پست و بلندي گذر نمود كه در آنجا داخل دره مي شوند و به شهرزنجان مي رسند زنجان شهر بزرگ و بد بنائي است اما دارای كاروانسراي قشنگي (منظور کاروانسرای سنگی است) است.

با توصيفي كه اين شخص بیان نموده است بايستي كاروانسراي سنگي در اواسط حكومت صفويان ایجاد گشته و آباد بوده باشد اكنون از كل ساخت و ساز اين بناي عام المنفعه بيش از يك سوم باقي نمانده است از اين رو تعيين و تشخيص سبك و سياق دقيق و معماري و تزئيني آن بر ما نا معلوم و دشوار مي باشد.

به هر حال این بنا نیز یکی دیگر از بناهای تاریخی زنجان می باشد که در این بنا می توانید هم غذا میل کرده و هم از زیبایی های این بنا که قدمتی تاریخی داشته و ارزش معماری دارد استفاده کنید. در این حوالی یافتن جا برای پارک کردن خودرو دشوار است و شاید پارکینگ این رستوران از اصلی ترین عواملی است که ما این رستوران را برای شام برگزیدیم وگرنه اطراف سبزه میدان مملو از رستوران های متنوع و صد البته ارزان تر می باشد.

نمای بیرونی سفره خانه سنتی و کاروانسرا سنگی زنجان

زمان بازدید از کاروانسرا سنگی زنجان

این کاروانسرا به دلیل اینکه کاربری سفره خانه و رستوران دارد اکثر ساعات و روزها آماده پذیرایی از بازدید کنندگان گرامی می باشد.

آدرس : زنجان – جاده کمربندی زنجان-میانه روبروی ایستگاه قطار زنجان واقع شده است.

سخنی با خواننده عزیز:

امیدواریم مطالب مندرج شده در این پست برای شما مفید واقع شده باشد. هرچند که در دنیای مجازی نمی توان حس و حال بازدید واقعی را ایجاد کرد.

در پایان از شما خواننده عزیز خواهشمندیم اگر در مورد این پست و یا سایر مطالب سایت اطلاعات تکمیلی اعم از عکس یا فیلم یا اطلاعات جدید به صورت متنی و … دارید لطفا با گروه هورا تور در میان بگذارید تا بتوانیم اطلاعات جامع تری در اختیار خوانندگان گرامی قرار دهیم. از اینکه سایت هورا تور را انتخاب کردید ممنون هستیم.